Türkiye’de inovasyonun ve teknolojik gelişmenin temel dinamiklerinden biri, araştırma-geliştirme (Ar-Ge) faaliyetlerinin yaygınlaştırılması ve güçlendirilmesidir. Özellikle rekabetçi ve sürdürülebilir bir ekonomi hedefleyen ülkeler için, sanayide ve özel sektörde Ar-Ge yatırımlarının teşvik edilmesi büyük önem taşır. İşte bu noktada TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu), hem KOBİ’lere hem de büyük ölçekli işletmelere, yenilikçi projelerini hayata geçirebilmeleri için kapsamlı destek programları sunar.
2025 yılı itibarıyla TÜBİTAK destekleri, sektörün ve teknolojinin ihtiyaçlarına uygun biçimde güncellenmiş ve çok daha geniş bir başvuru kitlesine ulaşacak şekilde çeşitlendirilmiştir.
TÜBİTAK Ar-Ge Desteklerinin Amacı ve Önemi
TÜBİTAK’ın sunduğu desteklerin temel amacı, ülkemizdeki firmaların teknoloji düzeyini yükseltmek, yeni ürün, süreç ve hizmetlerin geliştirilmesini sağlamak, uluslararası rekabet gücünü artırmak ve üniversite-sanayi iş birliğini güçlendirmektir. Bu programlar sayesinde işletmeler, yüksek maliyetli Ar-Ge yatırımlarını daha az riskle hayata geçirebilir ve global pazarda daha güçlü bir konum elde edebilir.
TÜBİTAK Destek Programlarının Kapsamı
TÜBİTAK tarafından işletmelere sağlanan başlıca Ar-Ge ve yenilik destek programları şunlardır:
-
1501 – Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı
Sanayi kuruluşlarının özgün ve yenilikçi Ar-Ge projelerine, personel, makine-teçhizat, danışmanlık ve hizmet alımları gibi kalemlerde %60-75 arasında hibe desteği sunar. Proje süresi genellikle 36 ay olup, hem KOBİ’ler hem de büyük işletmeler başvurabilir. -
1507 – KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı
Özellikle ilk kez Ar-Ge yapacak KOBİ’ler için tasarlanmış bu programda, proje başına 1.200.000 TL’ye kadar %75 oranında hibe desteği sağlanır. Proje süresi 18 ay ile sınırlıdır ve program genç, dinamik girişimci KOBİ’leri desteklemeyi hedefler. -
1511 – Öncelikli Alanlar Ar-Ge Destek Programı
Enerji, otomotiv, sağlık, kimya gibi ülke için stratejik öneme sahip sektörlerde yürütülecek projelere yüksek oranlı ve yüksek tutarlı destekler verilir. Proje bütçesi üst sınırı sektör ve çağrı bazında değişmektedir. -
1512 – BİGG (Bireysel Genç Girişim) Programı
Teknoloji tabanlı yenilikçi iş fikirleri geliştiren girişimcilere yönelik olarak, şirket kuruluşu sonrasında 900.000 TL’ye varan geri ödemesiz sermaye desteği sağlanır. Başvurular BİGG uygulayıcı kuruluşları üzerinden yapılır. -
1707 – Siparişe Dayalı Ar-Ge ve Yenilik Projeleri Destekleme Programı
Firmaların müşteriden veya pazardan aldığı doğrudan siparişler kapsamında, kısa süreli ve odaklı Ar-Ge projelerine %60-75 arası destek verilir. Programda, Ar-Ge çıktısının ticarileştirilmesine yönelik özel avantajlar da bulunur.
Bunlara ek olarak TÜBİTAK, uluslararası iş birliği projeleri, patent ve fikri mülkiyet destekleri, teknoloji transferi ve üniversite-sanayi iş birliği gibi alanlarda da çok çeşitli destek programlarını yürütmektedir.
Destek Oranları ve Başvuru Koşulları
TÜBİTAK’ın işletmelere sunduğu destek oranları, projenin kapsamına ve firmanın büyüklüğüne göre değişiklik gösterebilir. KOBİ’ler, birçok programda %75’e varan oranda hibe alabilirken, büyük ölçekli firmalar için bu oran genellikle %60 seviyesindedir.
Destek kapsamındaki başlıca gider kalemleri şunlardır:
-
Personel maaş ve SGK giderleri
-
Makine-teçhizat ve yazılım giderleri
-
Danışmanlık, hizmet ve malzeme alımları
-
Test, analiz ve sertifikasyon giderleri
-
Yurtiçi ve yurtdışı seyahat harcamaları (proje ile ilişkili olması şartıyla)
Başvuru sürecinde en önemli adım, projenin teknik ve ekonomik olarak iyi planlanmış ve özgün olmasıdır. Projenin Ar-Ge niteliği, yenilikçi yönü, teknik riskleri ve ülke ekonomisine katkısı ayrıntılı şekilde belgelenmelidir. Başvurular, TÜBİTAK’ın elektronik başvuru sisteminden online olarak alınır ve her programın çağrı takvimine göre değerlendirilir.
Başvuru Adımları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Uygun programın seçilmesi: Firma, projesinin niteliğine ve hedeflerine göre kendisine en uygun TÜBİTAK programını seçmelidir.
-
Proje öneri dosyasının hazırlanması: Proje amacı, kapsamı, bütçe kalemleri, zaman planı ve beklenen çıktılar detaylandırılır. Teknik ve ekonomik fizibilite, riskler ve ticarileşme potansiyeli açıklanır.
-
Başvuru sistemine giriş ve dokümanların yüklenmesi: TÜBİTAK’ın web portalı üzerinden, istenen tüm belgeler eksiksiz şekilde online yüklenir.
-
Değerlendirme ve sözleşme aşaması: Proje önerileri, bilimsel ve mali değerlendirmeye alınır. Onaylanan projeler için destek sözleşmesi imzalanır.
-
Proje yürütme ve izleme: Proje sürecinde ilerleme raporları hazırlanır, teknik ve mali denetimler yapılır.
-
Proje tamamlanınca sonuç raporu sunulur ve hak edilen destek ödemesi yapılır.
Başvuru süreçlerinde sıkça yapılan hatalar arasında, özgünlük eksikliği, projenin yeterince somut ve uygulanabilir olmaması, bütçe kalemlerinde hatalar ve eksik belge sunumu öne çıkar. Ayrıca çağrı takvimi ve son başvuru tarihleri dikkatle takip edilmelidir.
Güncel Gelişmeler ve 2025 Yılı Öncelikleri
2025 yılı itibarıyla TÜBİTAK, dijital dönüşüm, yapay zeka, biyoteknoloji, yeşil mutabakat, sürdürülebilir enerji ve savunma sanayii gibi öncelikli alanlara özel çağrılar açmaktadır. Ayrıca, üniversite-sanayi iş birliği projeleri ve genç girişimcilere sağlanan özel teşviklerle, yenilikçi fikirlerin ticarileşmesi daha da hızlanmaktadır. KOBİ’lere yönelik kolaylaştırıcı başvuru süreçleri ve örnek proje dokümanları, girişimcilerin sisteme daha kolay dahil olmasını sağlamaktadır.
TÜBİTAK’ın Ar-Ge destek programları, işletmelerin teknoloji geliştirme ve inovasyon alanında uluslararası düzeyde rekabetçi hale gelmeleri için son derece değerli bir kaynaktır. Doğru proje planlaması, teknik yeterlilik ve mevzuata uygun başvuru ile firmalar; araştırma-geliştirme faaliyetlerinde devlet desteğinden en verimli şekilde yararlanabilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
TÜBİTAK Ar-Ge desteğine kimler başvurabilir?
Türkiye’de faaliyet gösteren KOBİ’ler, büyük ölçekli işletmeler, üniversiteler ve araştırma merkezleri TÜBİTAK Ar-Ge destek programlarına başvurabilir. Bilgiye ve yeniliğe değer veren tüm kurumlar için bu destekler büyük bir fırsat!
TÜBİTAK desteklerinde hibe oranları ne kadardır?
KOBİ’ler için hibe oranı genellikle %75’e kadar çıkarken, büyük firmalar için bu oran %60 civarındadır. Her programda detaylar farklılık gösterebilir, bu yüzden güncel çağrıları mutlaka takip et!
Proje kabulünde en önemli kriter nedir?
Projenin yenilikçi, teknik açıdan özgün ve ülke ekonomisine katkı sağlayacak potansiyele sahip olması başlıca kriterdir. Ayrıca projenin uygulanabilirliği de değerlendirmede öne çıkar. Fikirlerinle fark yaratmak için özgünlüğünü ortaya koy!
Başvuru sonuçları ne zaman açıklanır?
Başvuru değerlendirme süreci genellikle 2-4 ay sürmektedir. Sonuçlar TÜBİTAK’ın resmi portalında ilan edilir. Süreç boyunca projene inancını kaybetme, sıkı takipte kal!
TÜBİTAK başvurusunda danışmanlık hizmeti almak zorunlu mu?
Danışmanlık hizmeti almak zorunlu değildir. Ancak profesyonel bir danışmandan destek almak, başvurunun eksiksiz ve etkin hazırlanmasını sağlar. Yolunu aydınlatacak bir rehberle ilerlemek, başarını daha da artırır!
10 yılı aşkın süredir hibe & teşvik süreçleri üzerine çalışmaktayım. Aktif olarak sektörde yer aldığım bu sürede yaklaşık 100 firmaya 1 milyar TL’den fazla destek kazandırdım. Kariyerim boyunca IPARD projelerinin yanı sıra Avrupa Birliği, KOSGEB, TÜBİTAK, Tarım Bakanlığı gibi kurumların farklı proje türlerinde yer aldım. İşletmenizin Ar-Ge ve yatırım ihtiyaçlarında devlet desteklerinden yararlanabilmek için iletişime geçebilirsiniz.