TKDK (IPARD) Nedir? Hangi Sektörlere Ne Oranda Hibe Verir?

Tarım ve kırsal kalkınma, hem ülke ekonomisi hem de toplumsal refah için stratejik bir öneme sahiptir. Kırsalda ekonomik faaliyetlerin çeşitlenmesi, yeni nesil üretim ve pazarlama yöntemlerinin uygulanabilmesi için devlet desteklerinin önemi giderek artmaktadır. Tam bu noktada, Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu’nun (TKDK) yürüttüğü IPARD programı, tarım ve gıda sektöründeki girişimciler ile işletmeler için çok önemli bir fırsat sunmaktadır.

IPARD (Instrument for Pre-Accession Assistance Rural Development), Avrupa Birliği’nin aday ve potansiyel aday ülkelere, kırsal kalkınma alanında sağladığı bir mali destek programıdır. Türkiye’de bu program TKDK tarafından yürütülmektedir ve her yıl açıklanan başvuru çağrıları ile belirli sektörlerde yatırım yapacak olanlara yüksek oranlı hibeler sağlanmaktadır. 2025 yılında güncellenen mevzuat ile IPARD destekleri hem kapsam hem de miktar bakımından genişlemiş, özellikle genç ve kadın girişimciler ile yenilikçi projelere öncelik tanınmıştır.

TKDK- IPARD programının en büyük avantajı, yatırımın büyük kısmını karşılayan geri ödemesiz hibe desteği sağlamasıdır. Program kapsamında tarımsal üretimden hayvancılığa, kırsal turizmden gıda işleme ve pazarlamaya kadar çok çeşitli alanlarda yatırım yapan girişimcilere ve işletmelere %50’den %80’e kadar değişen oranlarda hibe imkânı sunulmaktadır.

TKDK (IPARD) Programının Amacı ve Kapsamı

IPARD Programı’nın temel amacı, tarım ve kırsal alanlarda gelir ve istihdamı artırmak, modern ve sürdürülebilir üretimi teşvik etmek, gıda güvenliğini sağlamak ve çevresel standartları yükseltmektir. Program, başta küçük ve orta ölçekli tarımsal işletmeler olmak üzere, tarıma dayalı sanayi, kırsal turizm ve yenilenebilir enerji gibi çeşitli alanlara yöneliktir. Desteklenen alanlar ve sektörler yıllık çağrı dönemlerinde güncellenmektedir. 2025 yılı için de öncelikli sektörler belirlenmiş ve başvuru koşullarında önemli değişiklikler yapılmıştır.

IPARD Programı kapsamındaki başlıca destek başlıkları şunlardır:

• Tarımsal işletmelerin fiziksel varlıklarına yatırım

• Tarım ve balıkçılık ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanması

• Kırsal ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi

• Çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi (ör. kırsal turizm, el sanatları, yenilenebilir enerji)

Hangi Sektörler Destekleniyor?

IPARD Programı, başta tarım ve hayvancılık olmak üzere, kırsal alanda ekonomik faaliyet gösteren pek çok farklı sektörü desteklemektedir. 2025 yılı itibarıyla desteklenen başlıca sektörler şunlardır:

Tarım ve Hayvancılık:

• Süt üreten tarımsal işletmeler (büyükbaş, küçükbaş süt hayvancılığı)
• Et üreten tarımsal işletmeler (büyükbaş, küçükbaş et hayvancılığı, kanatlı eti üretimi)
• Yumurta tavukçuluğu
• Su ürünleri yetiştiriciliği (balık çiftlikleri)

Gıda İşleme ve Pazarlama:

• Süt ve süt ürünleri işleme tesisleri

• Et ve et ürünleri işleme tesisleri

• Meyve ve sebze işleme-paketleme tesisleri

• Su ürünleri işleme ve pazarlama tesisleri

Kırsal Turizm ve Çeşitli Faaliyetler:

• Kırsal turizm yatırımları (butik otel, agroturizm tesisi, doğa turizmi, kamp alanı)

• El sanatları ve yerel ürünlerin geliştirilmesi

• Yenilenebilir enerji yatırımları (biyogaz, güneş, rüzgâr enerjisi)

• Makine parkları ve ortak kullanım alanları

2025’te IPARD hibelerinde özellikle genç, kadın girişimciler ve tarımsal yenilik içeren projelere öncelik verilmektedir. Ayrıca, iklim dostu ve sürdürülebilir projeler, çevresel etkileri gözeten yatırımlar da öncelikli destek kapsamındadır.

Destek Oranları ve Hibe Tutarları

IPARD Programı kapsamında sağlanan hibe oranları ve üst limitler, destek alanına ve projenin büyüklüğüne göre değişmektedir. En güncel rakamlar aşağıda özetlenmiştir (2025 başvuru çağrısına göre):

• Süt, kırmızı et, beyaz et, yumurta üretimi: %50 – %70 arası hibe (üst limitler; örn. süt üretimi için 500.000 Avro’ya kadar, et üretimi için 1.000.000 Avro’ya kadar)

• Gıda işleme ve pazarlama: %40 – %50 arası hibe, bazı alanlarda %60’a kadar çıkabilmektedir.

• Kırsal turizm ve çeşitlendirme projeleri: %55 – %65 arası hibe, üst limiti yatırım türüne göre 500.000 Avro’ya kadar.

• Yenilenebilir enerji projeleri: %60’a varan oranlarda hibe

• Genç ve kadın girişimcilere ek puan ve bazı sektörlerde ek %10 hibe avantajı

Bu oranlar ve üst limitler, her başvuru çağrısında TKDK tarafından güncellenebilir ve başvuru rehberlerinde ilan edilir. Yatırımın KDV hariç tutarı üzerinden hesaplanan hibeler, projenin tamamlanmasından ve kontrolünden sonra hak sahibine ödenir.

Başvuru Adımları ve Dikkat Edilecek Noktalar

IPARD Programı’ndan yararlanmak isteyen yatırımcıların dikkat etmesi gereken en önemli nokta, başvuru sürecinin ayrıntılı ve titiz bir şekilde planlanmasıdır. Sürecin temel adımları şöyledir:

1. Yatırım konusunun belirlenmesi: Desteklenen sektörler ve yatırımlar incelenmeli, uygun olan seçilmeli.

2. Proje hazırlığı: TKDK’nın güncel başvuru rehberine göre teknik ve mali projeler hazırlanır, fizibilite çalışmaları yapılır.

3. Ön başvuru ve proje dosyasının teslimi: Başvurular, ilan edilen başvuru çağrı dönemlerinde, ilgili il koordinatörlüklerine yapılır.

4. Proje inceleme ve değerlendirme: TKDK uzmanları, teknik uygunluk, mali fizibilite ve mevzuata uygunluk açısından başvuruyu değerlendirir.

5. Sözleşme ve uygulama: Onaylanan projelerle TKDK arasında sözleşme imzalanır. Proje uygulama sürecinde tüm harcamalar ve işlemler belgelenerek yapılır.

6. Ödeme talebi ve kontrol: Yatırım tamamlandıktan sonra TKDK’ya ödeme başvurusu yapılır ve uzmanlarca yerinde kontrol yapılır.

7. Hibe ödemesi: Onaylanan harcamaların ardından hibe ödemesi gerçekleştirilir.

Başvuru sürecinde yatırımın teknik açıdan sürdürülebilir, çevre dostu ve yenilikçi olması; mali planın gerçekçi hazırlanması; projenin yasal ve teknik mevzuata uygunluğu özellikle önemlidir. Ayrıca, harcamaların KDV hariç faturalandırılması, satın alma işlemlerinin TKDK kurallarına uygun yapılması, resmi duyuru ve bilgilendirmelerin güncel olarak takip edilmesi gerekir.

IPARD Desteklerinde Güncel Gelişmeler ve Fırsatlar

2025 yılı itibarıyla, IPARD Programı’nda özellikle tarım dışı alanlarda ekonomik çeşitliliğin desteklenmesi, genç ve kadın girişimciliğinin artırılması ve sürdürülebilir enerji yatırımlarının yaygınlaştırılması ön plana çıkmıştır. Türkiye genelinde başvurular yoğun ilgi görmekte ve belirli çağrı dönemlerinde hibe bütçeleri hızla dolmaktadır.

Ayrıca, IPARD kapsamında hayata geçirilen birçok örnek proje, kırsal kalkınma için rol model niteliği taşımaktadır. Bu projelerin detaylı analizleri ve TKDK’nın internet sitesinde paylaşılan başarılı uygulama örnekleri, başvuru yapacak yatırımcılara önemli bir yol haritası sunmaktadır.

TKDK (IPARD) destekleri, kırsal alanda yatırım yapmak isteyenler için büyük fırsatlar sunan, devlet ve Avrupa Birliği destekli güçlü bir mekanizmadır. Programdan azami fayda sağlamak için, güncel başvuru koşullarının dikkatle takip edilmesi, titiz bir proje ve bütçe planlaması yapılması ve sürecin her adımında mevzuata uygun hareket edilmesi gerekmektedir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Proje Yöneticisi Gözde Özbaş Öztürk

10 yılı aşkın süredir hibe & teşvik süreçleri üzerine çalışmaktayım. Aktif olarak sektörde yer aldığım bu sürede yaklaşık 100 firmaya 1 milyar TL’den fazla destek kazandırdım. Kariyerim boyunca IPARD projelerinin yanı sıra Avrupa Birliği, KOSGEB, TÜBİTAK, Tarım Bakanlığı gibi kurumların farklı proje türlerinde yer aldım. İşletmenizin Ar-Ge ve yatırım ihtiyaçlarında devlet desteklerinden yararlanabilmek için iletişime geçebilirsiniz.